Executive Summary - Teknoloji - 10

Yapay zeka mı korkutucu yoksa sürekli artan nükleer reaktörler mi?

Teknoloji bülteninin yeni sayısından tekrar merhaba.

Noel tatili sebebiyle oldukça sakin bir hafta geçiriyoruz. Tatil nedeniyle yurt dışında hayat neredeyse dondu. Yurt dışından kastım elbette Avrupa ve Amerika kıtası. Bu tatil bizi yıldırmadı. Önemli haberleri yorumladığımız bülten başlıyor.

Sona Yaklaşırken

Yapay zekânın yazılımcıların işini elinden alması konusunu hep tartıştık. Bununla ilgili sürekli demeçler veren Avrupalı fintech şirketi Klarna'nın CEO'su Sebastian Siemiatkowski yine konuştu. Yapay zeka sebebiyle işe alım süreçlerini durduklarını tekrarladı. Ayrıca, şirketde kullanılan SaaS ürünlerini, şirket içinde geliştirilen ve geliştirilecek olan araçlarla değiştireceklerini belirtti. Siemiatkowski, doğal yollarla işten ayrılan çalışanları da (örneğin emeklilik gibi) hesaba kattıklarında, şirketin iş gücü anlamında daraldığını ifade ediyor. Ama şirketin iş ilanları sayfasında dünya çapında 50’den fazla açık pozisyon olduğunu da eklemem lazım.

Bu açıklamaların sıklaşması, acaba halka arz öncesi şirketi parlatmaya ve yatırımcılara "Bakın, giderleri nasıl azaltabiliyoruz," demeye mi çalışıyor bilinmez. Ancak böyle bir durum varsa ciddi anlamda bir paradigma değişiminden söz edebiliriz. Yapay zekâ ve ekonomik daralmalar öncesinde firmalar, yatırım almak için iş gücü metriğini masada tutardı. Mühendis sayısı, alınacak yatırımı belirlerdi. Hem ekonomik daralma hem de yapay zekâ, bu alışkanlıkları değiştirmiş gibi görünüyor. Eskiye döner miyiz? Bence zor.

Ücretsiz Copilot İster misiniz?

Yazılımcıların "tabutuna çivi çakmak" isteyenlerin başında gelen GitHub, ücretsiz hale getirdiği Copilot ile ortalığı karıştırmaya hazırlanıyor. Uzun süredir yazılımcıların sıkça kullandığı bir araç olan Copilot, artık temel özellikleriyle ücretsiz olarak herkes tarafından kullanılabilecek. Elbette daha yoğun kullanımlar için aylık ücret ödemeye devam edeceğiz. Ama ücretsiz hali bile birçoğumuzun hayatını kolaylaştıracak. Ya da yeni işsizler mi doğuracak demeliydim?

Bana Sorma, Whastapp’a Sor

Bu arada OpenAI Whatsapp bot'unu duydurdu. Evet, kendi uygulaması varken bir de WhatsApp botuna ne ihtiyaç vardı diye düşündüm ben de. Muhtemelen OpenAI’ın eski dil modellerinden birini kullanan WhatsApp botu, belirli bir yaş kitlesinin çok işine yarayacak. Ne dersiniz, aile büyüklerine birer ChatGPT hesabı açıp her şeyi oraya sormalarını istesek mi? Google'da aratırken ya da Facebook'ta gezinirken maruz kalacakları çöp bilgilerden daha düzgününe ulaşabilirler.

OpenAI’in Eski Çalışanı Evinde Ölü Bulundu!

Eski bir OpenAI çalışanı olan Suchir Balaji, San Francisco’daki dairesinde ölü bulundu. 26 yaşındaki yapay zekâ araştırmacısı, Ekim ayında The New York Times ile yaptığı röportajda OpenAI’nin telif hakkı yasalarını ihlal ettiğine dair endişelerini dile getirmişti. Balaji’nin en büyük endişesi, OpenAI’nin iddia edilen telif hakkı ihlalleriyle internete zarar verdiği idi. Adli Tıp Ofisi (OCME)'nin yaptığı açıklamada 26 yaşındaki Suchir Balaji'nin intihar ederek öldüğü belirtildi. Ölüm sebebine birçok insan tarafından şüpheyle yaklaşıyor.

Nvidia Herkesi Kendine Bağlamış

Yapay zekâya yapılan yatırımlar hız kesmiyor. 2024’ü kapatırken bu konuda rakamlar da netleşmeye başladı. Mesela Microsoft’un satın aldığı Nvidia çipi sayısı, sadece 2024’te 485.000 adedi bulmuş. 2023 yılına göre neredeyse ikiye katlanan satın almalarla yapay zekâ konusunda elini güçlü tutmaya çalışan Microsoft, kendi yapay zekâ çipini de geliştirmeye devam ediyor. Meta (Facebook) ise 2024’ü 224.000 çip satın almasıyla kapatıyor.

Nükleere Dönüş

Bu kadar yapay zeka çipinin ihtiyacı olan elektrik konusunda ise nükleer gün geçtikçe önem kazanıyor. Sürekli yeni nükleer reaktör yatırımlarını konuşuyoruz. Yapay zekâ patlaması öncesinde tüm ülkelerin teker teker reaktörleri kapattığı bir dönemden, yeni reaktörlerin duyurulduğu bir döneme geçtik. OpenAI CEO’su Sam Altman’ın yatırımcısı olduğu Oklo da modüler reaktörler kurup işletmek konusunda yeni sözleşmeler imzaladı. Toplam 12 gigawatt gücüne sahip olacak bu reaktörler, veri merkezi işleticisi Switch’e elektrik sağlayacak.

12 gigawatt’ın büyüklüğü konusunda bir fikir vermek istedim. Bu bahsedilen reaktörlerin gücü yaklaşık 5 tane Atatürk Barajına denk. Atatürk Barajının kurulu gücü 2400 megawatt.

Uydu mu?

Yine bültenimizde yer verdiğimiz uyduların internet erişiminde daha efektif kullanılması konusu, Avrupa’nın da gündemine girmiş (şükür). Starlink’in oldukça başarılı olan düşük dünya yörüngesi (LEO) uydularına alternatif oluşturmaya çalışan Avrupa Birliği, yaklaşık 10,6 milyar avroya mal olacak sistem için start verdi. Starlink aksine, bir konsorsiyuma doğrudan verilen görevle kurulacak sistem 5 yıl içinde faaliyete geçecek ve toplam 290 uydudan oluşacak. Devlet destekli olacak IRIS isimli bu uydu ağı ile internet erişimi gibi artık ulusal güvenlik sınıfına giren hizmetler için ABD’ye bağımlılığı azaltmayı amaçlıyorlar. Ne diyelim, darısı başımıza.

Google Street View Polislerin Hizmetinde

İspanya’daki bir kayıp kişi soruşturmasının nasıl tamamladığını okuduğum da ben de çok şaşırdım. The New York Times'ın haberlerine göre, Street View'da görülebilen görüntüde, bir kişinin büyük bir nesneyi bir arabanın bagajına yüklediği görülüyor. BBC, başka bir görüntüde bir kişinin "büyük beyaz bir paketi el arabasıyla taşıdığını" bildirdi. Basın açıklamasında kullanılan konum uygulamasının adını açıkça belirtmese de, İspanyol Ulusal Polisi sözcüsü, The New York Times'a, bunun Google Maps olduğunu doğruladı ve aynı zamanda “Görüntü, davayı çözmede anahtar olmadı,” dedi. Tabii ki “davayı Google çözdü biz de gidip suçluyu yakaladık” demeyecekti. Google Maps daha önce de araştırmacılara yardım ettiği vakalarla gündeme gelmişti. 2022’de İtalyan yetkililer, bir mafya kaçağının yerini izlemek için Street View’ı kullanmıştı. Google yetkililerine sesleniyorum. Lütfen güvenlik önlemlerini artırın. Suçluların bir numaralı düşmanı olmanıza az kaldı.

Japonya Yolcusu Kalmasın

Bültende sık sık yer verdiğimiz Waymo, Japonya yolcusu. Hizmet vereceği ABD dışındaki ilk ülke Japonya oldu. Tokyo’da 2025 yılında başlayacak hizmet için taksi çağırma uygulaması GO ve ülkenin en önemli taksi şirketlerinden Nihon Kotsu ile birlikte çalışacak olan Waymo, farklı bir kültür ve çevre şartlarına adapte olmak zorunda. Mesela sağdan akan trafik gibi. Sonuç olarak burada kazandığı tecrübe ve topladığı verilerle gelişiminin ivme kazanacağı çok açık.

Baltık’ta Kopan Fırtına

Baltık Denizi’nde kopan kabloların suçlusu hâlâ bulunamadı. Geçtiğimiz ay kopan ya da koparılan fiber kablolar, ülkeler arasında birbirini suçlama yarışına dönmüştü. Son adımda İsveç polisi, suçlu olduğu düşünülen Çin bandıralı Yi Peng 3 gemisine çıkartma yaptı. Oradan nasıl bir sonuç çıkacağını bilmesem de, bu konunun kolay kolay kapanmayacağını düşünüyorum.

İlk Yumruk

Netflix, canlı yayınlar konusunda beklendiği gibi gaza bastı. Jake Paul ve Mike Tyson arasındaki boks maçında teknik sorunlar yaşayan Netflix, NFL maçlarını canlı yayınlamaya hazırlanıyor. Ayrıca 2027 ve 2031 FIFA Kadınlar Dünya Kupası'nın da haklarını satın aldı. Netflix CTO’su Elizabeth Stone, canlı yayın yapmanın önceden planlanmış içerik yayınlamaktan çok daha zor olduğunu belirtti. Hatta, düşündüklerinden de zor olduğunu ekledi. Burada sanırım Mike Tyson’ın meşhur sözü tam da Netflix’in durumunu özetliyor. Ne demişti Tyson: “Yumruğu suratının ortasına yiyinceye kadar herkesin bir planı vardır.”

Qualcomm Derin Bir Nefes Aldı

Qualcomm ile Arm arasındaki hukuki çekişmenin şimdilik kazananı Qualcomm oldu. Delaware'deki federal jüri, Qualcomm’un Nuvia’yı 2021’de satın alarak Arm ile olan anlaşmasını ihlal etmediğine karar verdi. Bu konuda detayları önceki bültenlerde yazmıştık. Qualcomm’un kazanmasına rağmen jüri, Nuvia’nın Arm ile olan anlaşmasını ihlal edip etmediğini belirleyemedi; bu da davanın yeniden görülebileceği anlamına geliyor. Arm, davasından vazgeçip Qualcomm’dan biraz daha lisans ücreti koparma yoluna mı gider yoksa yeni davalar mı bizi bekliyor, zaman gösterecek.

Gözlüğüme Konuş

Meta’nın Ray-Ban ile birlikte geliştirdiği gözlüğe yeni özellikler geliyor: gerçek zamanlı yapay zeka, çeviriler ve Shazam. Gerçek zamanlı yapay zeka ile örneğin, bir marketin ürün bölümünü inceliyorsanız gördüğünüz malzemelere göre bazı tarifler önermesini isteyebilirsiniz. Meta, kullanıcıların canlı yapay zeka özelliğini tam şarjla tek seferde yaklaşık 30 dakika boyunca kullanabileceğini söylüyor. Süre şimdilik uzun değil. Ayrıca, simültane tercüme ile İngilizce, İspanyolca, Fransızca veya İtalyanca arasında gerçek zamanlı olarak konuşmayı çevirmenize olanak tanıyor. Çevirileri gözlük aracılığıyla dinlemeyi veya çeviri yazılarını telefonunuzda görüntülemeyi seçebilirsiniz. Basit gibi görünen bu gözlükle, kullanımı kolay ama yavaş yavaş birçok özellik eklenen bir giyilebilir teknolojiye sahip olabilirsiniz.

Telegram Sonunda Başardı

Telegram tarihinde ilk defa kâra geçti. Kurucusu Pavel Durov’un Fransa’da göz altına alınması ile bizim de radarımıza giren Telegram’da o günden beri önemli bir gelişme yoktu. Ta ki Kurucu Durov’un finansal verileri paylaşmasına kadar. 1 milyar dolar gelir elde ettiği 2024 yılı sonunda kasasında 500 milyon dolar nakiti varmış. Bu rakamlara kripto paralar dahil değil. Ne diyelim. Güzel para.

Takip Listesi:

• Aslında bu haber çok daha önemliydi. Ama resmi açıklamalar olmadığı için şimdilik takip listesine almak istedim. Amazon, Starlink’e rakip olarak geliştirdiği ve 2025’de aktif olacak uydu internet çözümü olan Kuiper uydularının bazı parçalarını Türkiye’de üretmek için Tezmaksan ile anlaşmış. Anlaşmış diyorum çünkü Amazon tarafından resmi bir duyuru yapılmadı. Bu tür yüksek teknoloji ürünlerin ülkemizde üretilmesi ve daha da önemlisi İç Anadolu şehirlerindeki fabrikalardan çıkacak olması çok önemli. Takip edeceğiz.

• Nvidia yapay zeka geliştiricileri için en küçük bilgisayarı duyurdu. Jetson Orin Nano isimli bu mini bilgisayarın 249 dolar gibi gerçekten mantıklı bir fiyatı var. Giriş düzeyinde yapay zeka destekli robotlar, akıllı dronlar ve akıllı kameralar oluşturmak için her eve lazım bir bilgisayar. Elbette ülkemize direkt sipariş edemiyoruz. Malum gümrüğe takılıyor. İthalatçılardan ise yaklaşık iki katı fiyata temin edilebilir. Yakın zamanda bu ürünün ismini daha sık duyacağımıza eminim.

• New York gibi (buna İstanbul’u da rahatça dahil edebiliriz) büyük şehirlerde üst düzey restoranlarda rezervasyon yaptırmak çok da kolay olmuyor. Bu alandaki ihtiyacı gören bir startup 1.788 dolardan başlayan abonelikle sizi bu dertten kurtarıyor (!) Tabii ki bu abonelik seçenekleri 3.588 dolara kadar çıkabiliyor. Güzel iş. Beyaz yakalı insanların bu tür sorunlarını çözmek için el birliği ile çalışmalıyız.

Bu sayının da sonuna geldik.

Geri bildirimlerinizi ve önerilerinizi yorum olarak yazmaktan lütfen çekinmeyin. Eğer bülten hoşunuza da gitmişse arkadaşlarınızla da paylaşırsanız memnun oluruz.

Bir sonraki sayıda görüşmek üzere.